Có một đặc điểm quan trọng của Dash mà các coin khác trong giới tiền kỹ thuật số không có được mà đặc điểm này là động lực giúp cho sự phát triển lớn mạnh và bền vững của Dash, là yếu tố khiến cho Dash có thể cải tiến công nghệ cũng như quyết định những vấn đề mà cộng đồng tranh cãi trên cơ sở bỏ phiếu. Vậy đặc điểm đó là gì? Đó là hệ thống quản trị phi tập trung của Dash cho phép những chủ đầu tư đạt ngưỡng nhất định có thể dùng lá phiếu của mình để ra những quyết định về chiến lược hay những quyết định cấp vốn cho các dự án của cộng đồng.
Mạng bậc 2: Vấn đề Full node và cơ chế tạo động lực
Mặc dù có rất nhiều đối tượng khác nhau hợp tác và tạo nên giá trị cho mạng lưới Bitcoin (mô hình Wikinomics) nhưng mạng lưới này chỉ trả công cho các thợ mỏ (miners) nên những lập trình viên, người marketing, và đặc biệt người chạy full node không có được phần thưởng tương xứng để tạo động lực cho họ làm việc. Khi hệ thống trở nên lớn vì có nhiều người dùng thì hạ tầng được cung cấp bởi các máy trạm của người sử dụng trở nên bị nhiều áp lực khiến tốc độ đồng bộ blockchain chậm và rất khó có thể triển khai thêm các dịch vụ khác trên mạng lưới đó.
Dash được phát triển lên từ Bitcoin nhưng lại sớm nhận ra khiếm khuyết đó của Bitcoin và đã tìm cách cải tiến bằng việc trả công cho người chạy full node mà có đặt cọc 1000 DASH. Với việc trả công cho người đầu tư máy móc chạy full node và đặt cọc 1000 DASH này sẽ làm cho những người này gắn bó lâu dài với mạng lưới của Dash hơn. Họ phải giữa lại nhiều DASH và được trả công bằng DASH nên họ có động lực để khiến cho đồng coin này tăng thêm giá trị trong dài hạn. Ngược lại, mạng lưới được lợi vì có một hạ tầng máy móc (không phải máy đào chỉ để xác thực giao dịch mà là các máy tính) nên tạo điều kiện để cho các ứng dụng sau này có thể chạy trên hạ tầng đó.
Trên Dash mạng lưới các full node có đặt cọc này gọi là các Masternode, những người chủ masternode (Masternode Owner - MNO) được trả công bằng 45% số DASH mới được sinh ra trong mỗi block hay 45% phí giao dịch của mỗi block. Mạng lưới masternode này được gọi là mạng bậc 2 (second tier network).
Các dịch vụ chạy trên mạng bậc 2
Mạng bậc hai hiện tại là mạng lưới các máy tính có kết nối tốc độ cao, có địa chỉ IP tĩnh và có tác dụng tương tự như các máy chủ, tuy nhiên chúng có thể phân tán khắp nơi và người chủ nó có thể tắt nó bất cứ lúc nào nếu muốn. Tuy nhiên, nếu họ tắt các máy chủ này thì họ không được trả công vì máy của họ không phục vụ cho người dùng.
Tại thời điểm hiện tại khi bài viết này được viết ra thì có 3 dịch vụ đang được hoạt động trên mạng bậc hai này, đó là PrivateSend, InstantSend, và Decentralized Governance.
Trong đó PrivateSend là dịch vụ xáo trộn coin giúp che giấu thông tin tài chính của người sử dụng để đảm bảo tính riêng tư cho các giao dịch, vì các giao dịch thông thường của Dash hay Bitcoin mọi giao dịch đều công khai nếu ai biết được địa chỉ của một ai đó thì có thể tìm thấy mọi giao dịch với địa chỉ này của người đó.
InstantSend là dịch vụ giúp xác thực thông tin một cách nhanh chóng chống việc tiêu lặp (double spending), điều này giúp cho người dùng Dash không phải mất công chờ đợi hàng tiếng đồng hồ như Bitcoin khi chờ xác thực xong các giao dịch, vì nếu giao dịch chưa được xác thực thì rất có thể giao dịch đó bị giả mạo và người nhận không nhận được tiền. Đây là một thực tế mà rất nhiều người dùng Bitcoin không biết. InstantSend giúp giao dịch bằng Dash có thể được xác thực trong vòng 1 giây nên bạn có thể dùng Dash mua hàng tại siêu thị, tại máy bán hàng tự động... y như tiền mặt.
Decentralized Governance (hay còn gọi là quản trị phi tập trung) là một khái niệm không liên quan đến người dùng nhưng lại rất quan trọng trong việc phát triển mạng lưới của một loại tiền kỹ thuật số. Nó cho phép các bên tham gia có thể bỏ phiếu để thông qua các quyết định quan trọng trong việc phát triển mà không cần phải tranh cãi nhiều. Trong Dash hệ thống quản trị phi tập trung này còn một ý nghĩa khác nữa đó là nó được dùng cho việc phân bổ ngân sách cho những dự án của cộng đồng để phát triển chính mạng lưới này. Vì mạng lưới hoạt động là do các phần mềm chạy trên các hạ tầng như máy tính thì việc nâng cấp phần mềm chính là nâng cấp phần hồn của cả hệ thống này.
Hệ quản trị phi tập trung này hoạt động giống như một hình thức dân chủ đại diện, tức là chỉ những người có quyền lợi lớn, có năng lực mới được đại diện cho cộng đồng người dùng để bỏ phiếu cho những quyết định quan trọng. Để có quyền bỏ phiếu này thì người ta phải đầu tư ít nhất một masternode để có một lá phiếu cho những quyết định quan trọng của mạng lưới. Vì có quyền lợi lớn gắn liền với sự phát triển mạng lưới nên những chủ masternode này có nhiều động lực hơn trong việc lựa chọn những quyết định quan trọng để đảm bảo lợi ích lâu dài cho chính mình và cho cả mạng lưới.
Trong tương lai gần, mạng lưới bậc hai này còn có thể cung cấp dịch vụ gọi là Dash-Drive để lưu trữ dữ liệu của người dùng giúp cho Dash trở thành một mạng xã hội thanh toán nên sử dụng sẽ dễ dàng và trực quan. Ngoài ra mạng lưới bậc hai này cũng chạy dịch vụ gọi là DAPI (Decentralized Application Program Interface - Giao diện lập trình ứng dụng phi tập trung) dịch vụ này giúp cho các ứng dụng trên nền tảng của Dash được phát triển dễ dàng và nhanh chóng hơn. Dịch vụ này không cho người dùng trực tiếp nhưng rất có lợi cho các lập trình viên và việc tạo dựng các ứng dụng trên nền tảng này sẽ đơn giản hơn (đọc thêm bài DApps hay DAPI giải pháp nào cho các ứng dụng phi tập trung?). Và một dịch vụ khác nữa gọi là Decentralized Oracle, đây cũng là một dịch vụ vô cùng quan trọng cho nền tảng ứng dụng phi tập trung (xin đọc bài Những điểm mấu chốt của một tổ chức tự động phi tập trung).
Không chỉ dừng ở những dịch vụ đó, trong tương lai mạng lưới bậc hai này có thể được dùng cho rất nhiều các ứng dụng khác nữa và làm nền tảng cho mạng bậc ba...
THAM KHẢO THÊM
Mặc dù có rất nhiều đối tượng khác nhau hợp tác và tạo nên giá trị cho mạng lưới Bitcoin (mô hình Wikinomics) nhưng mạng lưới này chỉ trả công cho các thợ mỏ (miners) nên những lập trình viên, người marketing, và đặc biệt người chạy full node không có được phần thưởng tương xứng để tạo động lực cho họ làm việc. Khi hệ thống trở nên lớn vì có nhiều người dùng thì hạ tầng được cung cấp bởi các máy trạm của người sử dụng trở nên bị nhiều áp lực khiến tốc độ đồng bộ blockchain chậm và rất khó có thể triển khai thêm các dịch vụ khác trên mạng lưới đó.
Dash được phát triển lên từ Bitcoin nhưng lại sớm nhận ra khiếm khuyết đó của Bitcoin và đã tìm cách cải tiến bằng việc trả công cho người chạy full node mà có đặt cọc 1000 DASH. Với việc trả công cho người đầu tư máy móc chạy full node và đặt cọc 1000 DASH này sẽ làm cho những người này gắn bó lâu dài với mạng lưới của Dash hơn. Họ phải giữa lại nhiều DASH và được trả công bằng DASH nên họ có động lực để khiến cho đồng coin này tăng thêm giá trị trong dài hạn. Ngược lại, mạng lưới được lợi vì có một hạ tầng máy móc (không phải máy đào chỉ để xác thực giao dịch mà là các máy tính) nên tạo điều kiện để cho các ứng dụng sau này có thể chạy trên hạ tầng đó.
Trên Dash mạng lưới các full node có đặt cọc này gọi là các Masternode, những người chủ masternode (Masternode Owner - MNO) được trả công bằng 45% số DASH mới được sinh ra trong mỗi block hay 45% phí giao dịch của mỗi block. Mạng lưới masternode này được gọi là mạng bậc 2 (second tier network).
Các dịch vụ chạy trên mạng bậc 2
Mạng bậc hai hiện tại là mạng lưới các máy tính có kết nối tốc độ cao, có địa chỉ IP tĩnh và có tác dụng tương tự như các máy chủ, tuy nhiên chúng có thể phân tán khắp nơi và người chủ nó có thể tắt nó bất cứ lúc nào nếu muốn. Tuy nhiên, nếu họ tắt các máy chủ này thì họ không được trả công vì máy của họ không phục vụ cho người dùng.
Tại thời điểm hiện tại khi bài viết này được viết ra thì có 3 dịch vụ đang được hoạt động trên mạng bậc hai này, đó là PrivateSend, InstantSend, và Decentralized Governance.
Trong đó PrivateSend là dịch vụ xáo trộn coin giúp che giấu thông tin tài chính của người sử dụng để đảm bảo tính riêng tư cho các giao dịch, vì các giao dịch thông thường của Dash hay Bitcoin mọi giao dịch đều công khai nếu ai biết được địa chỉ của một ai đó thì có thể tìm thấy mọi giao dịch với địa chỉ này của người đó.
InstantSend là dịch vụ giúp xác thực thông tin một cách nhanh chóng chống việc tiêu lặp (double spending), điều này giúp cho người dùng Dash không phải mất công chờ đợi hàng tiếng đồng hồ như Bitcoin khi chờ xác thực xong các giao dịch, vì nếu giao dịch chưa được xác thực thì rất có thể giao dịch đó bị giả mạo và người nhận không nhận được tiền. Đây là một thực tế mà rất nhiều người dùng Bitcoin không biết. InstantSend giúp giao dịch bằng Dash có thể được xác thực trong vòng 1 giây nên bạn có thể dùng Dash mua hàng tại siêu thị, tại máy bán hàng tự động... y như tiền mặt.
Decentralized Governance (hay còn gọi là quản trị phi tập trung) là một khái niệm không liên quan đến người dùng nhưng lại rất quan trọng trong việc phát triển mạng lưới của một loại tiền kỹ thuật số. Nó cho phép các bên tham gia có thể bỏ phiếu để thông qua các quyết định quan trọng trong việc phát triển mà không cần phải tranh cãi nhiều. Trong Dash hệ thống quản trị phi tập trung này còn một ý nghĩa khác nữa đó là nó được dùng cho việc phân bổ ngân sách cho những dự án của cộng đồng để phát triển chính mạng lưới này. Vì mạng lưới hoạt động là do các phần mềm chạy trên các hạ tầng như máy tính thì việc nâng cấp phần mềm chính là nâng cấp phần hồn của cả hệ thống này.
Hệ quản trị phi tập trung này hoạt động giống như một hình thức dân chủ đại diện, tức là chỉ những người có quyền lợi lớn, có năng lực mới được đại diện cho cộng đồng người dùng để bỏ phiếu cho những quyết định quan trọng. Để có quyền bỏ phiếu này thì người ta phải đầu tư ít nhất một masternode để có một lá phiếu cho những quyết định quan trọng của mạng lưới. Vì có quyền lợi lớn gắn liền với sự phát triển mạng lưới nên những chủ masternode này có nhiều động lực hơn trong việc lựa chọn những quyết định quan trọng để đảm bảo lợi ích lâu dài cho chính mình và cho cả mạng lưới.
Trong tương lai gần, mạng lưới bậc hai này còn có thể cung cấp dịch vụ gọi là Dash-Drive để lưu trữ dữ liệu của người dùng giúp cho Dash trở thành một mạng xã hội thanh toán nên sử dụng sẽ dễ dàng và trực quan. Ngoài ra mạng lưới bậc hai này cũng chạy dịch vụ gọi là DAPI (Decentralized Application Program Interface - Giao diện lập trình ứng dụng phi tập trung) dịch vụ này giúp cho các ứng dụng trên nền tảng của Dash được phát triển dễ dàng và nhanh chóng hơn. Dịch vụ này không cho người dùng trực tiếp nhưng rất có lợi cho các lập trình viên và việc tạo dựng các ứng dụng trên nền tảng này sẽ đơn giản hơn (đọc thêm bài DApps hay DAPI giải pháp nào cho các ứng dụng phi tập trung?). Và một dịch vụ khác nữa gọi là Decentralized Oracle, đây cũng là một dịch vụ vô cùng quan trọng cho nền tảng ứng dụng phi tập trung (xin đọc bài Những điểm mấu chốt của một tổ chức tự động phi tập trung).
Không chỉ dừng ở những dịch vụ đó, trong tương lai mạng lưới bậc hai này có thể được dùng cho rất nhiều các ứng dụng khác nữa và làm nền tảng cho mạng bậc ba...
THAM KHẢO THÊM
Cám ơn
ReplyDelete