Trong thế giới tiền điện tử, những người đến sớm thường có lợi thế rất lớn và thật thiệt thòi cho những người đến sau vì càng về sau lượng coin sinh thêm càng ít. Bởi vậy để có được lợi thế, những người đến sau thường có một lựa chọn đó là fork (tạo) ra một loại coin mới dựa trên mã nguồn của loại coin cũ và có thay đổi đôi chút cho có khác biệt. Vậy các loại coin có lợi thế cho người đến sớm ra sau, bất lợi cho người đến sau như thế nào và làm cách nào để thu hút nhân tài cho hệ sinh thái của mình chính là yếu tố cực kỳ quan trọng cho thành công dài hạn của mỗi loại tiền điện tử.
Tạo động lực cho người mau chóng đến với hệ sinh thái
Để tạo động lực để người ta không do dự mà tìm cách có được coin sớm, hầu hết các loại tiền kỹ thuật số đều đưa sẵn vào thuật toán sinh coin của mình cách sinh coin nhiều hơn cho những người đến sớm. Đối với coin dạng Proof of Work (POW) thì những người đào coin sớm thì nhận được nhiều coin hơn, những người đào muộn sẽ nhận được số coin ít dần đi. Ví dụ với Bitcoin thì cứ sau 4 năm thì số coin sinh ra lại giảm đi một nửa, và rất nhiều coin làm theo cách nào. Còn Dash thì cứ sau mỗi năm số coin sinh ra lại giảm đi khoảng 7%, một số coin khác lại có những cách khác.
Riêng những coin thuộc dạng Proof of Stake (POS) thì cho phép những người có coin sớm sẽ nhận được lãi suất hàng năm nếu họ bật phần mềm ví của họ chạy.
Cả hai cách POW và POS đều khuyến khích người ta mau chóng có coin, POW thì đòi hỏi người ta phải đầu tư máy đào và duy trì máy đào chạy liên tục để sinh ra coin mới khi người dùng chạy máy đào để thực hiện việc xác thực cho các giao dịch khác và người đào sẽ được trả công theo số coin được sinh ra. Và để tạo động lực cho những người tích cực thì ai đầu tư máy móc mạnh hơn sẽ có cơ hội được trả công cao hơn nhờ khả năng đào trúng cao hơn.
Cách POS cũng đòi hỏi người dùng phải bật máy để nó chạy qua đó xác thực cho các giao dịch và những coin không đòi hỏi phải cạnh tranh nhau để có được coin mà chỉ cần trước đó có càng nhiều càng tốt thì càng có cơ hội có thêm càng nhiều. Điều đó có nghĩa anh càng mua nhiều và mua sớm thì anh lại càng có cơ hội có thêm nhiều coin.
Chi phí và động lực quảng bá
POW đòi hỏi người đào không chỉ đầu tư một lần cho máy móc mà anh ta còn phải đầu tư tiền điện để cho máy đào hoạt động. Khi càng có nhiều người đào thì ngoài chi phí đầu tư máy đào phải nâng cấp để chạy đua thì tiền điện cũng khá tốn kém, ngoài ra còn phải mất công sức quản lý để theo dõi việc đào đó được liên tục.
POS chỉ cần đầu tư một lần rồi bật phần mềm ví và để máy tính chạy mà không phải mất nhiều chi phí, máy tính cho ví cũng không đòi hỏi phải máy tính mạnh, có thể dùng một chiếc Raspberry PI (khoảng 5 USD) để cho nó chạy liên tục, tiền điện cho nó cũng ít vì máy đó chỉ tốn lượng điện như một chiếc điện thoại.
Ta dễ thấy rằng POS chỉ phải bỏ vốn một lần nên nếu anh nào bỏ vốn nhiều thì thời gian đầu anh ta rất tích cực đi quảng bá cho mọi người và làm các loại coin dùng kiểu này bùng nổ lên nhanh chóng và sớm đạt giá trị thị trường cao một cách phi thường. Nhưng do thu nhập của anh ta ngày càng tăng (về lượng coin) nên cho dù có quảng bá hay không quảng bá thì anh ta vẫn được ngày một nhiều và con người nói chung bản chất là lười nên dần dần anh ta sẽ ít quảng bá dần đi. Nhưng khi giá coin đã đạt một ngưỡng cao nào đó thì người mua thêm cũng ngại ngần và lưỡng lự hơn khi quyết định mua, còn người quảng bá nó cũng lười dần đi nên dần dần sức cầu giảm xuống và giá trị của coin theo cách này bị giảm dần. Bởi vậy thay vì tiếp tục quảng bá để có thêm người mua coin thì anh ta rút coin đem bán.
Cách POW đòi hỏi người ta phải ganh đua ngày một căng thẳng hơn và phải đầu tư không chỉ một lần mà lượng coin thì ngày một giảm đi cho nên anh ta ngoài việc phải đào coin anh ta cũng cần phải quảng bá vì nếu coin mất giá đi thì anh ta sẽ giảm lãi thậm chí lỗ do tốn tiền điện và nâng cấp máy và cả công sức đào. Chính vì thế coin theo POW sẽ có giá bền hơn coin theo dạng POS.
Dash thì lại có thêm khác biệt, ngoài POW nó lại có thêm masternode mà để có masternode ngoài việc phải đầu tư số tiền lớn để mua một số coin nhấn định và lớn (như POS) thì người chạy masternode cũng phải đầu tư máy móc có cấu hình được nâng cấp theo nhu cầu của hệ thống, phải đảm bảo tốc độ và kết nối cố định với mạng Internet, cấu hình máy phải đủ... thì mới được thêm coin nên những người này phải có động lực lớn. Ngoài việc nếu coin giảm giá anh ta bị giảm giá trị và nếu không làm việc (đầu tư máy móc, duy trì nó chạy) thì anh ta không có thêm coin... nên anh ta phải có thêm động lực quảng bá mạnh. Không chỉ có việc giữ cho masternode chạy anh ta phải tham gia sâu vào cộng đồng tìm hiểu những dự án được đề xuất để bỏ phiếu thông qua ngân sách cấp vốn cho những dự án làm tăng giá trị cho hệ sinh thái của mình, và nếu anh ta quyết định sai coin của anh sẽ giảm giá trị còn anh ta quyết định đúng thì số coin anh ta lại càng có giá nhiều hơn. Cũng giống như POS thì khi chủ masternode trở nên lười rút coin đem bán thì số masternode giảm nên những người có masternode lại có nhiều coin hơn nên dù giảm giá thì họ vẫn có lãi do số lượng tăng. Khi có nhiều người bán số lượng lớn coin đi thì giá coin lại rẻ nên lại tạo động lực cho người mới mua coin để chạy masternode thay thế. Bởi đó mà nó ít bị giảm động lực quảng bá.
Sự khôn lỏi của người đến sớm
Khi tham gia hệ sinh thái các loại tiền kỹ thuật số đủ lâu, người đào coin và đầu cơ coin sẽ ngày một khôn để tìm cách kiếm lợi nhanh chóng từ các loại coin mà anh ta tham gia. Với các loại coin dạng POW thì anh ta sẽ tập trung năng lực máy móc vào đào nó thật nhanh trong giai đoạn đầu, và khi nó được đủ đông người biết đến thì anh ta sẽ bán nó để được giá cao để trang trải cho chi phí của mình và kiếm lời, người nào thích coin đó thì giữ lại một ít. Giới đào coin khôn lỏi sẽ không đào những coin đã có máy đào chuyên nghiệp ASIC như Bitcoin, Litecoin, Dash... mà chỉ đào bằng card đồ hoạ khi nó trong giai đoạn đầu ví dụ hiện nay thì ZCash, Ethereum,...
Còn những người khôn lỏi với các loại coin dùng POS thì sẽ mua sớm một số lượng lớn các coin khi nó mới phát hành và lúc đó giá còn đang rất rẻ, sau đó khi đông người biết đến thì họ bán xả ra vì những loại coin này thường sẽ mất giá sau một thời gian. Điển hình loại coin là Aurora có lúc tổng giá trị thị trường lên đến khoảng 1 tỷ đô la, nhưng một thời gian sau thì tổng giá trị của nó rất thấp, hiện nay chỉ còn hơn 1 triệu đô la. Vì POS không có cách nào tạo động lực cho người ta khi giá cứ giảm xuống nên giá càng giảm lại có thêm người bán đi lại làm nó giảm hơn nữa.
Chính những người khôn lỏi này làm cho các loại coin càng ngày càng khó khăn để tồn tại được lâu dài và sau một thời gian thì lại giảm mất giá trị của nó nếu như nó không có một nền tảng vững chắc như đội ngũ phát triển giỏi, công nghệ độc đáo, và có đông người sử dụng.
Người tài nhưng biết đến sau
Chúng ta đã thấy rằng động lực để một người tích cực với một loại coin một cách lâu dài cứ giảm dần kể cả POS lẫn POW và bởi những người khôn lỏi làm giá coin giảm khiến cho nhiều người mất động lực.
Đáng buồn thay những người khôn lỏi này ngày một nhiều và họ thường là những người biết đến sớm. Họ có thể là những tay đào coin không trung thành biết đến coin sớm chỉ đào nhanh và rút sớm, họ cũng có thể là những tay đầu cơ coin đánh nhanh rút gọn để sang một loại coin mới trên các sàn giao dịch.
Vậy những người tài năng nhưng biết đến coin sau thì loại coin đó cũng đã mất dần đi sự hấp dẫn của nó rồi, và chỉ còn rất ít coin còn lại sự hấp dẫn của nó sau một thời gian dài thôi. Và làm thế nào để giữ họ lại? Điều đó thật không dễ.
Mà những người tài năng về lập trình biết đến coin đôi khi lại là một bất lợi vì nếu anh ta không kiếm được lợi khi biết đến sớm thì một số lập trình viên tài năng hoàn toàn có thể fork (copy và cải tiến) từ một loại coin hấp dẫn và biến nó thành một loại coin mới để cạnh tranh với chính loại coin đang có thành công mà nó copy. Và khi cạnh tranh nó cũng thu hút được khá nhiều người biết đến coin thành công kia muộn và cộng đồng coin đó lại bị chia tách.
Phần mềm của các loại tiền kỹ thuật số phải là mã nguồn mở thì mới đảm bảo đáng tin nên việc copy phần mềm là rất dễ dàng. Tuy nhiên, copy cộng đồng ủng hộ một loại coin lại không dễ dàng nên dù có thể copy được một thời gian và làm coin gốc suy yếu một thời gian thôi. Nếu coin tốt lại có thêm sự hấp dẫn mới, tức là đội lập trình của nó vẫn tiếp tục làm việc thì coin copy cũng khó mà lại copy tiếp được vì có copy tiếp thì cũng mất nhiều thời gian.
Vậy làm thế nào để một loại coin luôn giữ được lợi thế? Đó là nó chỉ có cách liên tục hấp dẫn và tạo động lực cho nhân tài tham gia nó dù biết đến sớm hay biết đến muộn đều có thể có được thành công. Cho đến nay chỉ có 2 loại coin làm được việc này đó là Dash và Ethereum. Với Dash thì nó tạo động lực cho những nhân tài tham gia đề xuất dự án của mình và hệ thống sẽ cấp vốn cho các dự án đó nếu được các masternode bỏ phiếu thông qua. Còn Ethereum thì tạo một platform cho các ứng dụng trên blockchain của nó. Việc phát triển ứng dụng trên blockchain chưa đem lại lợi ích về kinh tế và khá khó khăn nhưng nó có thể đem lại sự thoả mãn cho những nhân tài muốn thể hiện tài năng. Trong phiên bản Evolution của mình thì Dash sẽ cung cấp API giúp cho các lập trình viên dễ dàng phát triển cho ứng dụng của Dash để thoả mãn cái tôi cho các lập trình viên tài năng.
Dash tạo được động lực cho người đến sau
Cơ chế cấp vốn phi tập trung của Dash là một cải tiến rất hữu ích để thu hút cả những người biết đến Dash sau, thậm chí cả khi giá mỗi Dash lên đến gần 100 đô la nhưng nó vẫn thu hút được những nhân tài như Charlie Shrem trong việc đề xuất một dự án tạo thẻ debit cho phép người dùng Dash có thể nạp tiền cho thẻ để thanh toán tại tất cả các điểm bán hàng và máy rút tiền chấp nhận thẻ Visa trên toàn thế giới.
Dash không chỉ tạo động lực cho những lập trình viên, mà còn tạo động lực cho những người tài trong những lĩnh vực khác nhau như những doanh nhân tài năng có thể đóng góp năng lực của mình trong việc quyết định cấp vốn cho những dự án nào đem lại giá trị cho hệ sinh thái của nó. Nó cũng cho phép những người giỏi marketing có thể đóng góp tài năng bằng các hoạt động marketing hiệu quả. Nó cũng tạo động lực giúp cho các công ty cung cấp giải pháp kết nối giải pháp hiện tại của họ với Dash...
Chúng ta có thể thấy rằng càng ngày càng có nhiều dự án có chất lượng được đề xuất qua trang web www.dashcentral.org chứng tỏ Dash đã thu hút được nhiều nhân tài về với nó và có vẻ như biết đến Dash sau cũng không phải là điều gì đó bất lợi vì nếu dự án được thông qua những tài năng đề xuất nó sẽ lại được hệ thống cấp cho một lượng Dash đủ để anh ta hài lòng, và nếu như anh ta có nhiều ý tưởng và khả năng thực hiện tốt thì anh ta vẫn tiếp tục nhận được Dash cho dù có biết đến nó sau.
Chính vì lẽ đó, Dash không chỉ thu hút được những người biết đến nó sớm, những người khôn lỏi mà còn thu hút được cả những tài năng, những người đóng góp lao động (bằng cách viết các phần mềm, các dự án quảng bá, các dự án đào tạo, dự án tư vấn luật, tư vấn nhân sự cho việc mở rộng đội ngũ phát triển....)
Thành công không tự nó mà đến, nó phải được trả giá
Thành công với mỗi hệ sinh thái tiền điện tử cũng giống như thành công của mỗi con người trong cuộc sống, chúng ta không chỉ trở nên thành công chỉ bằng một lần thắng lợi lớn mà còn cần cả một quá trình cố gắng và liên tục đạt được những thành công nho nhỏ gộp lại. Một nhân tài như Mesi không chỉ xuất thần trong trận chung kết World Cup là đủ mà anh ta phải liên tục ghi bàn và kiến tạo những đường bóng đẹp trong rất nhiều trận đấu mà anh tham gia. Tương tự như vậy, một loại coin không chỉ cần có một công nghệ xuất sắc mà nó còn có một đội ngũ nhân sự tài năng, liên tục thu hút thêm nhân sự tài năng để không chỉ đưa ra một công nghệ xuất sắc mà còn cần liên tục đưa ra những công nghệ tốt và liên tục cải tiến nó. Một loại coin có thể copy công nghệ của một loại coin khác nếu đó là một công nghệ tốt, nhưng thật vô cùng khó khăn nếu liên tục copy được nhiều những thay đổi vì một hệ sinh thái coin không chỉ là một phần mềm mà còn là rất nhiều phần mềm, ngoài ra còn có một cộng đồng đa dạng ủng hộ nó mà phần mềm thì có thể copy được còn cộng đồng thì không thể nào copy.
Để có được cộng đồng liên tục lớn mạnh nó cần có nhân sự tài năng bổ sung, có công nghệ hấp dẫn được đưa vào, nó cần cả sự quảng bá, sự hợp tác, và cần rất nhiều sự lao động cố gắng của những người tham gia nó điều đó giống như câu nói "thành Rôm không được tạo ra trong một ngày".
No comments:
Post a Comment