Tiền số là gì? Blockchain là gi?

Nhiều người vẫn mơ hồ về tiền số, blockchain; Giám đốc ASU (trường đại học Arizona) giải thích công nghệ vận hành như thế nào.

Dash lên và Bitcoin xuống. Công nghệ Thị trường Nasdaq của Hoa Kỳ và Dịch vụ Chứng khoán SIX của Thụy Sỹ đang khám phá công nghệ sổ sách kỹ thuật số cho các giao dịch trên thị trường chứng khoán. IBM và Microsoft đã giới thiệu các nền tảng blockchain.

Nhưng bất chấp sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ mã hoá, đa số người tiêu dùng vẫn chưa hiểu rõ ý nghĩa của nó.

Dragan Boscovic, giáo sư khoa học máy tính của trường đại học bang Arizona và giám đốc phòng thí nghiệm nghiên cứu Blockchain, cung cấp một số câu trả lời.

Tiền số là gì?

Tiền số, giống như Dash và Bitcoin, được biết đến như một loại tiền số. Tiền số là một dạng tiền online phi tập trung không cần hoặc không phụ thuộc vào kiểm  soát của chính phủ, ngân hàng hay các công ty phát hành thẻ tín dụng.

Tiền số là dạng tiền di động, chi phí vận hành rẻ, có thể chia nhỏ được và nhanh. Bạn có thể chi tiêu dễ dàng và nhanh chóng tại các cửa hàng trên toàn cầu, với phí thấp hơn nhiều thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ.

Kể từ khi tiền số ban đầu, bitcoin, được phát hành năm 2009, thì hiện nay có khoảng hơn 1,300 loại tiền số được giới thiệu. Dash, viết tắt của digital cash, là một trong những loại tiền số đứng đầu. Dash được xây dựng từ nền tảng code của Bitcoin, nhưng bổ sung một số cải tiến.

Dash là đối tác của Đại học Arizona để mở Phòng nghiên cứu Blockchain.

Blockchain là gì?

Blockchain là hệ thống sổ sách kỹ thuật số, phi tập trung, giống như nền tảng mà Bitcoin và các loại tiền số khác hoạt động. Giống như bản ghi công khai về các giao dịch cho phép cộng đồng có thể xác minh quyền sở hữu tài sản, blockchain dùng trong một mạng lưới rộng lớn để theo dõi các giao dịch số,  dù cho blockchain đó là tiền số, chuyển nhượng tài sản hay các hợp đồng hàng hóa/dịch vụ. Đó là một chuỗi bởi vì việc thêm bớt hay thay đổi chỉ có thể được thực hiện thông qua việc thêm thông tin mới vào cuối.

Điều này có nghĩa là blockchain không thể lén lút được sửa hoặc được thay đổi. Một khi giao dịch được mã hoá trong blockchain và trở thành một phần của "chuỗi", các bên không thể đảo ngược hoặc thay đổi giao dịch đó mà không có sự thoả thuận chung và tạo ra một bản ghi giao dịch mới xác nhận sự thay đổi.

Mỗi nền tảng tiền số đều có mạng lưới blockchain của mình, cũng như mỗi nền tảng kinh doanh, ví dụ như nền tảng blockchain của IBM dành cho hợp đồng thông minh và các nền tảng Hyperledger dành cho Linux.

Blockchain có thể là mạng lưới mã nguồn mở, công khai hoặc riêng tư cần có sự rõ ràng cho phép đọc hoặc thêm giao dịch.

Blockchain ở đâu?

Blockchain được sao chép lại trên các máy tính mạng lưới toàn cầu và bất kỳ ai cũng có thể truy cập khi có quyền truy cập internet.

Tuy nhiên,  một nhóm người đặc biệt được gọi là các thợ đào (miner) có trách nhiệm nhập và xác nhận các giao dịch của người dùng. Chỉ sau khi các giao dịch này được xác nhận và mã hóa bởi các miner, thì các giao dịch đó mới được thêm vào blockchain.

Các giao dịch blockchain hoạt động như thế nào?

Dùng blockchain Dash làm ví dụ, quyền sở hữu giao dịch được xác định bởi hai khóa mật mã. Một khóa công cộng có sẵn cho bất kỳ ai truy cập vào blockchain. Một khóa riêng tư được chủ sở hữu nắm giữ và không thể hiện trên blockchain.

Peter muốn chuyển một Dash cho Paul.

Paul tạo ra một địa chỉ số để Peter chuyển tiền vào, cộng thêm một “khóa” số sẽ cho phép Paul lấy phần thanh toán khi gửi xong.

Khi Peter chuyển Dash, giao dịch sẽ được mã hóa với một đoạn ký tự bao gồm có địa chỉ của Peter.

Bản ghi giao dịch được chuyển tới mỗi máy tính đang chạy phần mềm “đào” Dash.

Giao dịch được thêm vào sổ cái blockchain được phân phối.

Giao dịch tiếp theo:

Paul muốn chuyển cho Michael một Dash.

Michael tạo một địa chỉ và một khóa.

Paul chuyển Dash mà anh đã nhận được từ Peter, dùng địa chỉ và khóa của anh từ giao dịch ban đầu, và thực hiện chuyển Dash cho Michael.

Giao dịch mới này sẽ gửi tới tất cả các máy tính đang đào Dash để đảm bảo rằng Dash vẫn ở trong tài khoản của Paul.

Sau khi xác nhận tiền vẫn còn ở tài khoản của Paul, các miner Dash cho phép giao dịch.

Giao dịch được thêm vào sổ cái phân tán blockchain.

Điều gì khiến blockchain hấp dẫn?

Cơ sở hạ tầng của công nghệ blockchain có một số yếu tố khiến công nghệ đó trở nên hấp dẫn.

1.   Các thông tin nhận dạng của người tham gia giao dịch được mã hóa; người tham gia giao dịch không cần phải chia sẻ các thông tin này trừ khi tất cả các bên đồng ý. Mặc dù thiếu tính nhận dạng, nhưng các giao dịch vẫn được xác nhận; không có việc “rút lại giao dịch” khi blockchain đã thực hiện công việc của mình.

Khi Peter thực hiện giao dịch tiền số với Paul, họ không cần phải biết nhau là ai để thực hiện giao dịch.

Điều này đảm bảo rằng Paul sau đó không thể hack lại tài khoản mà Peter đã dùng để giao dịch.

2.    Sổ cái blockchain xác nhận “cân bằng chi tiêu” cho mỗi giao dịch, để đảo bảo trước rằng giao dịch sẽ không bị “bật trở lại” do thiếu tiền hoặc thiếu tài sản.

3.   Giao dịch Blockchain bỏ qua hệ thống hành chính quan liêu. Nếu Peter sống ở Mỹ và muốn thực hiện một thỏa thuận với Paul ở Pháp, anh ấy có thể tiến hành mà không cần lo lắng về tỷ giá hay các quy định tiền tệ giữa hai nước. Giao dịch Blockchain đặc biệt có giá trị ở những nước mà không có hệ thống ngân hàng.

4.    Các giao dịch blockchain bỏ qua các bên trung gian, như ngân hàng và các công ty phát hành thẻ, và phí giao dịch của các bên trung gian. Các bên thứ ba đó trong lịch sử được coi như là bên “giữ sự tin cậy”, công chứng cá văn bản, giải phóng tiền từ tài khoản và xác nhận các giao dịch đã diễn ra – tất cả các bước đó cần thời gian và chi phí. Bản thân công nghệ Blockchain đã được coi như một bên giữ tự tin cậy, cung cấp một bản ghi vĩnh viễn các giao dịch đã được xác nhận.

5.    Bởi vì việc dùng tiền số có thể mất phí giao dịch thấp hơn, và vì vậy, với lượng giao dịch tối thiểu, một số người tin rằng  blockchains giao dịch vi mô có thể làm thay đổi cách người tiêu dùng trả cho các dịch vụ và sản phẩm như âm nhạc và các tin tức cá nhân.

6.   Các bên bán hàng gia tăng việc chấp nhận thanh toán bằng tiền số bởi vì việc thanh toán này loại bỏ sự gian lận thẻ tín dụng. 

Ai là người sở hữu và kiểm soát blockchain?

Tùy vào từng loại blockchain.

Các blockchain công khai, giống như hầu hết các loại tiền số, không có ai quản lý. Các loại tiền số được thiết kế để bỏ qua các bên thú ba và hỗ trợ các giao dịch ngang hàng. Bất kỳ ai cũng có thể tham gia vào mạng lưới (mặc dù bản sắc của những mạng lưới đó làm cho các giao dịc trở nên riêng tư).

Các blockchain riêng tư có thể được kiểm soát bởi một tổ chức có thể tham gia vào việc đọc các giữ liệu hoặc tham gia vào các giao dịch. Trong một số trường hợp, người dùng chỉ được ủy quyền cho các giao dịch cụ thể. Bởi vì một thực thể kiểm soát blockchain, giao dịch nhanh hơn và lệ phí thấp hơn.

Các nhóm blockchain liên kết là kết hợp của các blockchain công cộng và blockchain riêng tư. Một nhóm các công ty có thể chia sẻ nền tảng blockchain, nhưng truy cập để đọc giao dịch được cấp cho các mục đích cụ thể. Ví dụ, nếu công ty A chỉ giao dịch với công ty B, công ty A sẽ chỉ truy cập vào cá giao dịch này chứ không truy cập vào các giao dịch giữa công ty B với công ty C.

Hiện tại, không một thực thể nào sở hữu blockchain. Tuy nhiên, nếu 51 phần trăm của blockchain bị kiểm soát bởi một nhóm các nhà lập trình hợp tác lại, nhóm đó có thể kiểm soát chuỗi.

Gần đây, các thợ đào cần rất nhiều điện, và kết quả là các thợ đào đặt ở những nơi mà điện rẻ.  Bởi vì nhiều quốc gia có xu hướng là những quốc gia mà chính phủ có quyền kiểm soát doanh nghiệp, một chính phủ có thể yêu cầu quyền sở hữu một blockchain công cộng.

Nếu ngân hàng không tham gia vào giao dịch tiền số, tài sản của tôi sẽ được lưu trữ ở đâu?

Tiền số có thể cất trong các “ví” số, với mỗi giao dịch, sẽ chứa hai thuật toán chữ ký số hình chữ nhật elliptic (ECDSA). Các cặp này bao gồm một khóa công cộng để nhận dạng giao dịch và một khóa riêng tư dành cho duy nhất “chủ giao dịch” và được dùng để giải mã giao dịch để chuyển các đồng “coin” thành hàng hóa hoặc tiền mặt.

Tôi có thể tiêu tiền số như thế nào? Có những bên bán hàng chấp nhận tiền số?

Danh sách các nhà bán lẻ chấp nhận tiền số đang mở rộng bao gồm Overstock và Expedia. Nhưng từ bây giờ, hầu hết người dùng có thể rút tiền ra qua ví của họ và có tiền nạp vào một tài khoản ngân hàng. Nhiều sàn giao dịch tài sản số trên thế giới cho thể cung cấp mua bán với tiền truyền thống như là các hóa đơn giấy không thể chuyển thành coin, và các loại tiền số khác, giống như là chuyển khoản ngân hàng.

Viết bởi: Dragan Boscovic, giáo sư khoa học máy tính của ASU và giám đốc phòng thí nghiệm nghiên cứu Blockchain

Nguồn: ASUnow.